Nee, geen typefout. Dit is de oude spelling. Niemand weet precies waar het woord ‘fiets’ vandaan komt. Misschien wel van het Franse ‘vitesse’ oftewel ‘snelheid’. Dan is die oude ‘v’ zo gek nog niet.
Hoe dan ook, in 1895 was de fiets zowat volwassen. De ‘hoge bi’ had afgedaan en de fietsen uit die tijd lijken al verdacht veel op die van ons. In dat jaar had Tilburg een primeur voor Nederland. Josephus Jacobus Bogaers, fabrikant in wollen stoffen, kocht “een rijtuig dat met benzine gedreven wordt”. In vergelijking met de fiets is de auto dus niet meer dan een opdringerige nieuwkomer.
De meeste Tilburgse fabrikanten hielden voorlopig vast aan een rijtuig met een paard ervoor. Mijn overgrootvader uit de Kloosterstraat was koetsier bij de familie Straeter aan de Zomerstraat. In zijn omgang met de Tilburgse ‘haute-volée’ had hij geleerd om, heel bloemrijk, te vloeken in het Frans. Wanneer mijn overgrootmoeder dat hoorde, gaf ze hem een uitbrander, ook al verstond ze er niks van.
Een eeuw later krijgt het oude vertrouwde rijwiel een nieuwe nakomeling: de stekkerfiets. Mijn overgrootvader noemde elke mechanisch aangedreven tweewieler een ‘stoomfiets’. Hij was gewend dat een motorfiets walmt en stinkt, net als de stoomtram die destijds door de Tilburgse straten denderde. Een elektrische fiets, daarentegen, walmt en stinkt alleen bij een onverhoopte ‘thermal runaway’ van de accu. Je hoeft tegenwoordig niet eens meer de AOW-gerechtigde leeftijd te hebben om er een te kopen. Sterker nog: ik wordt de laatste tijd op mijn trapfiets ingehaald door onwaarschijnlijk snelle stekkerfietsen bestuurd door lui achterover leunende pubers. De jeugd heeft gevoel voor traditie. Hun opa’s sleutelden aan een Puch of Thomos om ’m harder te laten rijden dan wettelijk was toegestaan. Nu wordt de e-bike opgevoerd.
Toch blijft ook de gewone trapfiets een mirakels apparaat. Fietsen is nog altijd het meest energiezuinige vervoer. Het is fenomenaal dat je, met dezelfde spierkracht, drie keer sneller gaat dan te voet. Vitesse, inderdaad!
In onze wijk kent de fiets een lange historie. Aan de Korvelseweg, op nummer 209, was van 1879 tot 2001 de firma De Kort - Van Geloven gevestigd. De zaak begon als een handel in naaimachines. Later kwamen daar de fietsen bij.
Het is bijzonder dat bijna op dezelfde plek, op nummer 207, de geschiedenis wordt voortgezet. Hier runt Engin Tekmen sinds tien jaar zijn bedrijf Wereldbike.
Peter van Iersel
5 september 2022