Dit is een plaatje uit 1962. Géén beeldschermen op de bureaus, maar wél asbakken. Overal kringelt sigarettenrook omhoog. In de buitenmuur een forse ventilator om de blauwe damp naar buiten te jagen.
Thuiswerken zou toen niet mogelijk zijn geweest. Alles stond op papier. Het grootboek, de debiteuren en crediteuren, de voorraad- en orderadministratie, het waren allemaal karretjes met kaartenbakken die ’s avonds de kluis werden ingereden. Het kantoor was de enige plek waar de gegevens beschikbaar waren.
Een ander praktisch bezwaar was het contante geld dat er op kantoor omging. En behalve geld was er destijds ook veel waardepapier in omloop, zoals cheques en wissels. Dat wil je allemaal niet in huis hebben.
Thuis had bijna niemand telefoon. Bellen ging dus alleen op kantoor. Daar stond ook de telexmachine, toen heel belangrijk voor de communicatie met het buitenland. Wél je bericht eerst op een papieren ponsband zetten, om bij het verzenden de dure lijn zo kort mogelijk bezet te houden. Op kantoor stonden ook de kostbare en zware mechanische rekenmachines. Die nam je niet zomaar onder de arm mee.
En dan heb ik het nog alleen over het kantoor. Het werk in de wollenstoffenfabriek nam je al helemaal niet mee naar huis. Of toch? De Tilburgse textielindustrie is ooit begonnen met thuiswevers. Ga maar kijken in het geboortehuis van Peerke Donders op de Heikant. Het noppen en stoppen, het met de hand verbeteren van spin- en weeffouten, werd tot het laatst ook veel als thuiswerk gedaan. Wanneer een nopster of stopster trouwde, kon ze immers niet meer in de fabriek werken. Zo ging dat toen!
Als loonadministrateur had mijn vader het rond de jaarwisseling altijd druk. Wanneer de kerstdagen en nieuwjaar op gewone weekdagen vielen, hield hij te weinig werkdagen over om de klus te klaren. Maar de loonbetalingen moeten altijd doorgaan. Hij nam daarom in de weekeinden werk mee naar huis. Zware tassen vol paperassen en een, voor die tijd, kleine rekenmachine. In de kerstvakantie was onze huiskamertafel soms een klein Van Dooren & Dams kantoortje.
Al vlug was ik dan mijn pa’s hulpje. Vanaf mijn elfde jaar liet hij me zelfstandig bedragen uitrekenen en invullen op de loonstaten. Ik zat dan bijvoorbeeld voor honderden mensen de pensioenpremie te becijferen. Alles met de hand, computers kwamen er toen nog niet aan te pas.
Ja, het was kinderarbeid. Nee, ik heb er niet onder geleden. Ik was best trots op het vertrouwen dat mijn pa in me stelde. Hier werd het fundament gelegd voor mijn latere loopbaan. Maar dat wist ik toen nog niet.
Peter van Iersel
15 november 2021